Limfocyty to rodzaj białych krwinek, pełniący bardzo ważną rolę w układzie odpornościowym (immunologicznym). Wyróżnia się trzy główne grupy limfocytów:
- Limfocyty T (od thymus – grasica),
- Limfocyty B (od bone marrow – szpik kostny),
- Komórki NK (Natural Killers – naturalni zabójcy).
Rolą limfocytów B jest produkcja przeciwciał, czyli białek, które atakują obce substancje zwane antygenami. Limfocyty T biorą natomiast udział w procesach odpornościowych, które nie angażują przeciwciał.
Zarówno limfocyty T, jak i limfocyty B rozpoznają specyficzne antygeny, w procesie zwanym prezentacją antygenu. Po jego rozpoznaniu, komórki generują specyficzną odpowiedź, mającą na celu zwalczenie patogenu (np. bakterii albo wirusa) albo zainfekowanej komórki. Komórki B niszczą je, produkując duże ilości przeciwciał. Komórki T, a konkretnie ich rodzaj, zwany limfocytami pomocniczymi (Th) produkują białka zwane cytokinami, które odpowiadają za bezpośrednią odpowiedź immunologiczną. Z kolei inne komórki T, zwane limfocytami cytotoksycznymi (Tc) wydzielają tzw. ziarna cytolityczne, zawierające enzymy, których funkcją jest niszczenie komórek zakażonych przez drobnoustroje oraz komórek nowotworowych. Wyróżnia się też limfocyty regulatorowe (Treg), które są odpowiedzialne za hamowanie nadmiernej reakcji układu odpornościowego.
Komórki NK zajmują się niszczeniem komórek nowotworowych oraz komórek zakażonych wirusami. Poznają je po tym, że brakuje na ich powierzchni tzw. białek MHC klasy I albo ich stężenie jest obniżone. Aktywowane komórki NK wydzielają ziarna cytolityczne, zawierające substancje wywołujące śmierć nieprawidłowych komórek.
Podwyższony poziom limfocytów (limfocytoza) albo obniżony (limfopenia) może wskazywać na proces chorobowy. Limfocytoza może towarzyszyć grypie albo innej infekcji wirusowej, ale może być też objawem nowotworu układu chłonnego, białaczki limfocytowej albo innej choroby. Limfopenia również może mieć wiele przyczyn. Może być wynikiem chemioterapii, radioterapii albo stosowania niektórych leków. Występuje też w przebiegu niektórych chorób, np. chłoniaka Hodgkina.
