Przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) jest chorobą nowotworową krwi, w której nieprawidłowe limfocyty (rodzaj białych krwinek odpowiedzialnych za działanie układu odpornościowego) gromadzą się w krwi, szpiku kostnym, węzłach chłonnych, śledzionie i wątrobie.

Limfocyty u chorych na PBL są nieprawidłowe i  nie wykonują swoich funkcji. Główną przyczynę ich gromadzenia się stanowi wydłużone przeżycie – nie umierają po określonym dla limfocytów czasie. Gromadzenie się tych komórek jest zazwyczaj powolne. To głównie odróżnia białaczkę przewlekłą od ostrej, w której komórki zaczynają się rozmnażać szybko i poza kontrolą. Zazwyczaj przewlekła białaczka limfocytowa rozwija się i przebiega powoli, często trwając miesiące i lata, zanim zostanie wykryta.

Choroba zawsze wymaga diagnozy i opieki specjalisty hematologa.

  Najczęściej rozpoznanie stawiane jest na podstawie nieprawidłowych wyników morfologii krwi.

• u 1/3 choroba nigdy nie będzie wymagała leczenia,
• u 1/3 wymaga leczenia w chwili rozpoznania,
• u 1/3 chorych będzie kiedyś wymagała leczenia.

Przy rozpoznaniu lekarz powinien określić stopień zaawansowania na podstawie morfologii krwi, oceny wielkości węzłów chłonnych oraz wątroby i śledziony. Jeśli będzie miał problemy z oceną wątroby i śledziony (szczególnie trudne u osób otyłych) zleci USG jamy brzusznej.

U KTÓRYCH PACJENTÓW LEKARZ POWINIEN ROZPOCZĄĆ LECZENIE?

W przypadku aktywności choroby lekarz podejmuje decyzję o rozpoczęciu leczenia.

Oznaki aktywności choroby to:

• utrata masy ciała o więcej niż 10% w ostatnich sześciu miesiącach,
• uczucie przewlekłego zmęczenia uniemożliwiające normalne funkcjonowanie,
• gorączka niezwiązana z infekcją,
• nocne pocenie,
• małopłytkowość lub niedokrwistość wynikająca z zajęcia szpiku przez chorobę,
• niedokrwistość lub małopłytkowość autoimmunologiczna nieodpowiadająca na leczenie sterydami,
• postępujące powiększenie śledziony (splenomegalia),
• znaczne i postępujące powiększenie węzłów chłonnych,
• wzrost liczby limfocytów o więcej niż 50% w ciągu 2 miesięcy lub podwojenie ich liczby w czasie krótszym niż 6 miesięcy.

Leczenie uzależnione jest od Twojego stanu ogólnego, tzn. sprawności organizmu oraz występowania innych chorób. Najczęściej lekarz rozpoczyna leczenie immunochemioterapią tzn.: nowoczesnym leczeniem celowanym na komórki białaczkowe z przeciwciałem monoklonalnym w połączeniu z chemioterapią.

Możliwe cele leczenia

BTK, PI3K, BCL-2

JAKIE ZNACZENIE MAJĄ WYNIKI BADAŃ GENETYCZNYCH?

U chorych na PBL w 80% występują zmiany genetyczne, które mają znaczenie rokownicze.

Delecja 17p** lub mutacja TP53**

Obecnie najważniejsze są zmiany oznaczane jako delecje  17p  i  11q.  Związane  są  one z  gorszym  rokowaniem,  koniecznością wcześniejszego leczenia i krótszym przeżyciem.

W odniesieniu do pierwszej zmiany,  tj.  delecji  17p,  wykonywane  jest też oznaczenie mutacji w genie TP53, która jej  towarzyszy. Stwierdzenie  delecji 17p lub mutacji TP53 wiąże się z niekorzystnym rokowaniem i gorszą odpowiedzią na leczenie immunochemioterapią.  Zgodnie  z  zaleceniami dotyczącymi leczenia PBL grupę  chorych  z  delecją  17p  i/lub mutacją TP53 traktuje się odrębnie, proponując inne leczenie nowoczesnymi inhibitorami BCL (receptora komórki B) oraz antagonistą białka BCL-2.

Delecja 11q również związana jest z gorszym rokowaniem, ale stosowanie nowoczesnego leczenia pozwala uzyskać takie same wyniki jak u chorych bez tej delecji.

Dodatkowo powinno oznaczyć się stan mutacji genów IgHV – w przypadku mutacji chory ma lepsze rokowanie i rzadziej wymaga leczenia.

Stosowane leki:

• ibrutynib, akalabrutynib, zanubrutynib – inhibitory kinazy brutona (BTK)
• idelalizyb, duvelisib – inhibitory kinazy 3 fosfatydyloinozytolu (PI3K)
• wenetoklaks – antagonista białka BCL-2

Warto pamiętać o badaniach klinicznych!

Duży postęp w leczeniu chorych na PBL związany jest z wprowadzaniem nowych leków do terapii. Dokonywane jest ono na podstawie wyników badań klinicznych, które oceniają bezpieczeństwo i skuteczność nowego leczenia. Niekiedy lekarz może zaproponować Ci uczestnictwo w badaniach klinicznych, tzn.: w ocenie efektywności nowego rodzaju leczenia. Pamiętaj, że udział jest dobrowolny i bezpłatny i może przynieść Ci korzyści. W przypadku otrzymania leku, który okaże się bardzo skuteczny w leczeniu PBL, otrzymasz możliwość powrotu do zdrowia wcześniej niż pozostali chorzy. Udział w badaniu wiąże się jednak również z pewnym ryzykiem – badane leki są nowe i mało poznane. Jeśli masz wątpliwości, dopytaj się lekarza. Pamiętaj jednak, że lekarz nie może Cię namawiać do udziału w badaniu klinicznym. Tę decyzję musisz podjąć samodzielnie  i zawsze możesz zrezygnować z terapii nawet bez podawania powodu.

Aktualne europejskie zalecenia nakazują wybierać leczenie w oparciu o stan chorego (dobry lub zły) oraz status mutacji TP53 lub del(17p) oraz status IGHV. 

Chorym z mutacjami TP53 lub del(17p) zaleca się ibrutynib lub acalabrutynib, venetoklaks w monoterapii lub z obinutuzumabem.

Chorym bez mutacji w dobrej formie zaleca się chemioimmunoterapię lub ibrutynib.

Chorym w gorszym stanie ogólnym venetoklaks z obinutuzumabem, ibrutynib lub acalabrutynib.

SPRAWDŹ STATUS REFUNDACJI LEKÓW W ONCOINDEX.ORG: 

*Lista Oncoindex.org obejmuje  leki zarejestrowane przez EMA (Europejską Agencję Leków) w ostatnich 15 latach, rekomendowane przez ESMO (Europejskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej). 

ibrutinib	WIĘCEJ INFORMACJI
acalabrutinib	WIĘCEJ INFORMACJI
idelalisib	WIĘCEJ INFORMACJI
venetoclax	WIĘCEJ INFORMACJI

Białko CD20, CD52

Obecnie leczenie przewlekłej białaczki limfocytowej opiera się na umiejętnie stosowanej immunoterapii, przyjmowaniu leków z grupy inhibitorów szlaków sygnałowych, a w niektórych sytuacjach konieczne jest połączenie immunoterapii z bardziej klasyczną chemioterapią lub stosowanie chemioterapii samodzielnie.

Immunofenotyp

Określenie występowania następujących cząsteczek na powierzchni komórek białaczki pozwala na zastosowanie leków z grupy przeciwciał:

• rytuksymab
• obinutuzumab
• alemtuzumab
• ofatumumab

Przeciwciała monoklonalne są stosowane razem z chemioterapią (tzw. immuno-chemioterapia), zwiększają ilość całkowitych odpowiedzi i wydłużają długość życia. Nasilają niszczenie komórek nowotworowych przez cytostatyki, dodatkowo niszczą komórki aktywując układ immunologiczny organizmu.

SPRAWDŹ STATUS REFUNDACJI LEKÓW W ONCOINDEX.ORG: 

*Lista Oncoindex.org obejmuje  leki zarejestrowane przez EMA (Europejską Agencję Leków) w ostatnich 15 latach, rekomendowane przez ESMO (Europejskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej). 

rituximab	WIĘCEJ INFORMACJI
obinutuzumab	WIĘCEJ INFORMACJI