Ostra białaczka limfoblastyczna

Ostra białaczka limfoblastyczna (ang. acute lymphoblastic leukemia – ALL), to dominujący typ białaczki u dzieci i jednocześnie najczęściej diagnozowana choroba nowotworowa wieku dziecięcego (około 25% wszystkich nowotworów u dzieci). U dorosłych ALL jest chorobą rzadką (0,7–1,8 przypadków/100 tys./rok).

Fizjologicznie prawidłowe limfocyty (rodzaj białych krwinek) produkowane są w szpiku kostnym w sposób podlegający ścisłej kontroli. U chorego na ostrą białaczkę limfoblastyczną dochodzi do wytwarzania dużej liczby nieprawidłowych, niedojrzałych limfocytów, tzw. limfoblastów. Rozrost komórek nowotworowych upośledza funkcję szpiku, gdzie produkowane są takie komórki, jak erytrocyty, neutrofile (inny rodzaj białych krwinek), czy płytki krwi, prowadząc do niedokrwistości, zaburzeń odporności oraz małopłytkowości.

Rozpoznanie ostrej białaczki limfoblastycznej jest możliwe, gdy we krwi lub szpiku występuje ≥ 20% limfoblastów. Jednak, aby rozpoznanie było pełne, powinno się przeprowadzić szereg badań określających cechy charakteryzujące komórki białaczkowe. Niektóre z nich mają wpływ na dalsze decyzje terapeutyczne. Należą do nich m.in. status chromosomu Filadelfia (Ph), a także obecność na powierzchni komórek białaczkowych specyficznych białek: CD20, CD22 i CD19 (które składają się na tzw. immunofenotyp).

Upewnij się, że przeprowadzono u Ciebie wszystkie potrzebne badania - nie tylko w celu postawienia rozpoznania, ale również pod kątem dostępnych możliwości terapeutycznych.

Możliwe cele leczenia

Cel leczenia

Gen BCR-ABL

Badania

Chromosom Filadelfia lub mutacja BCR-ABL

Leczenie

dasatinib ponatinib imatinib nilotinib bosutinib

Cel leczenia

Białko CD20, CD22, CD19

Badania

Immunofenotyp

Leczenie

blinatumomab rituximab inotuzumab ozogamicin

Gen BCR-ABL

Chromosom Filadelfia i zlokalizowany na nim nieprawidłowy gen BCR-ABL wykrywane są u około 25% dorosłych i około 6% dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną (ALL Ph+). Wystąpienie tej zmiany genetycznej pogarsza rokowanie chorych.

Chromosom Filadelfia lub mutacja BCR-ABL

U KTÓRYCH PACJENTÓW POWINNA BYĆ BADANA OBECNOŚĆ GENU BCR-ABL?

Wszyscy pacjenci w toku diagnostyki ostrej białaczki limfoblastycznej powinni być poddani badaniu na obecność fuzji BCR-ABL lub obecność chromosomu Filadelfia – wpływa to na rokowanie pacjenta oraz wybór terapii.

Gen fuzyjny BCR-ABL koduje enzym zwany kinazą tyrozynową BCR-ABL, który jest stale aktywny, co powoduje namnażanie się komórek białaczkowych.

Zastosowanie inhibitorów kinazy tyrozynowej spowoduje zahamowanie działania tego enzymu. Do tej grupy należą:

imatynib
dazatynib
nilotynib
bosutynib

Wszystkie mogą być stosowane w leczeniu białaczki szpikowej. Niestety na powyższe leki może wykształcić się oporność. Przyczyną może być m.in. specyficzna zmiana w genie BCR-ABL, czyli mutacja T315I**. Istnieje jednak lek wykazujący aktywność wobec tej mutacji, jest to:

ponatinib

SPRAWDŹ STATUS REFUNDACJI LEKÓW W ONCOINDEX.ORG:

*Lista Oncoindex.org obejmuje leki zarejestrowane przez EMA (Europejską Agencję Leków) w ostatnich 15 latach, rekomendowane przez ESMO (Europejskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej).

Białko CD20, CD22, CD19

Wykrycie białek CD20, CD22, czy CD19 może na pewnym etapie leczenia wpłynąć na decyzje terapeutyczne. Niezbędnym badaniem jest także tzw. badanie cytogenetyczne komórek szpiku, które określa rodzaj zaburzeń w strukturze chromosomów. Kluczowa jest informacja o statusie chromosomu Filadelfia, który pogarsza rokowanie, ale jednocześnie umożliwia leczenie nowymi lekami.

Immunofenotyp

U KTÓRYCH PACJENTÓW POWINIEN BYĆ OKREŚLONY IMMUNOFENOTYP?

Immunofenotyp powinien być zidentyfikowany u wszystkich chorych na ostrą białaczkę limfoblastyczną. Jest to element rozpoznania, jak również umożliwia dobór leczenia.

Określenie występowania następujących cząsteczek na powierzchni komórek białaczki pozwala na zastosowanie leków z grupy przeciwciał:

CD20 (+) → rytuksymab
CD22 (+) → inotuzumab ozogamycyny
CD19 (+) → blinatumomab (u pacjentów ALL Ph-; brak chromosomu Filadelfia)

Przeciwciała monoklonalne to nowoczesne leki, na których opiera się immunoterapia. Przeciwciała są białkami z grupy globulin produkowanymi przez układ immunologiczny (odpornościowy) w odpowiedzi na chorobotwórcze bakterie lub wirusy. Dzięki postępowi inżynierii genetycznej skonstruowano przeciwciała, które wykrywają także antygeny białek komórek nowotworowych i pomagają układowi immunologicznemu je zniszczyć.

SPRAWDŹ STATUS REFUNDACJI LEKÓW W ONCOINDEX.ORG:

*Lista Oncoindex.org obejmuje leki zarejestrowane przez EMA (Europejską Agencję Leków) w ostatnich 15 latach, rekomendowane przez ESMO (Europejskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej).