Najczęstszym typem raka trzustki (do 90% przypadków) jest gruczolakorak. Należy on do nowotworów o najgorszym rokowaniu.

Średni okres przeżycia od postawienia rozpoznania wynosi kilka miesięcy i nie uległ on zmianie przez ostatnie dziesiątki lat. Jednym z najważniejszych czynników predysponującym do powstania raka jest palenie papierosów. U około 10% przypadków można ustalić genetyczną skłonność do rozwoju nowotworu, z których do najczęstszych należy mutacja w genie BRCA2.

JAKIE LECZENIE MOŻE ZOSTAĆ ZASTOSOWANE U PACJENTÓW Z GRUCZOLAKORAKIEM TRZUSTKI?

Jedynym leczeniem radykalnym gruczolakoraka trzustki jest usunięcie guza w czasie zabiegu chirurgicznego. Niestety jedynie niewielka część nowotworów może być resekowana (zwykle kilka procent).

Większość badań wskazuje na korzystny wpływ terapii adjuwantowej, zwykle z zastosowaniem takich leków, jak gemcytabina lub 5-fluorouracyl. Nadzieję dla pacjentów niosą terapie celowane. 

W raku trzustki występującym dziedzicznie największe ryzyko jest związane z mutacjami BRCA 1 i 2. Powodują one większą zjadliwość choroby i większą śmiertelność. Inhibitory PARP wykazują skuteczność dla tej grupy chorych.

Możliwe cele leczenia

BRCA1/2

Geny BRCA1 i BRCA2 są genami supresorowymi, uczestniczącymi w syntezie białek biorących udział w naprawie uszkodzonego DNA. Mutacje w obrębie tych genów mogą odpowiadać za występowanie dziedzicznych nowotworów.

Mutacja w genie BRCA1 lub BRCA2

Obecność patogennej lub prawdopodobnie patogennej mutacji (germinalnej lub somatycznej) jest kryterium wymaganym do zastosowania leczenia inhibitorami PARP:

• olaparib

NTRK

NTRK to neurotroficzna receptorowa kinaza tyrozynowa. Geny kodujące białka TRK mogą ulegać fuzji z innymi nieprawidłowymi genami, co daje sygnał do wzrostu guzów nowotworowych.

Fuzje genów NTRK1, NTRK2 i NTRK3

Są to rzadkie zmiany genetyczne występujące u pacjentów z rakiem trzustki. Ich wykrycie daje jednak szansę na zastosowanie leczenia celowanego.

W leczeniu osób z zaawansowanym rakiem trzustki, w przypadku wykrycia fuzji gentów NTRK zastosowanie mają: 

• larotrectinib
• entrectinib 

EGFR

Receptor naskórkowego czynnika wzrostu (EGFR) jest białkiem znajdującym się na powierzchni komórki. W zdrowej komórce pomaga jej rosnąć oraz się dzielić. Niektóre komórki nowotworowe posiadają zbyt dużo EGFR, co pozwala im rosnąć szybciej.

Mutacja genu EGFR

Lekiem ukierunkowanym na białko komórek nowotworowych zwane EGFR, jest: 

• erlotynib

Osobom z zaawansowanym rakiem trzustki lek ten można podawać razem z chemioterapeutykiem gemcytabiną.

PD-1

PD-1 stanowi jeden z punktów kontroli układu odpornościowego, który komórki nowotworowe mogą wykorzystywać do ucieczki spod nadzoru układu immunologicznego. Szlak PD-1 reguluje aktywność limfocytów T w odpowiedzi odpornościowej.

Ekspresja PD-1

Lekiem ukierunkowanym na PD-1 – białko punktu kontrolnego występujące na komórkach układu odpornościowego zwanych limfocytami T, które zwykle pomaga zapobiegać atakom tych komórek na normalne komórki w organizmie, jest: 

• pembrolizumab

Blokując PD-1, lek ten wzmacnia odpowiedź immunologiczną przeciwko komórkom raka trzustki i często może zmniejszyć guzy.